روش‌های آزمایشگاهی تشخیص زعفران اصل از تقلبی به منظور تضمین کیفیت و اصالت زعفران به کار می‌روند. آزمایش های زعفران موجب اطمینان ما از اصالت یا ناخالصی زعفران می شود و در روند تصمیم گیری شرکت های واردکننده زعفران در کشورهای مختلف نقشی مهم دارد. در زیر به چندین روش تشخیص زعفران معمول و تخصصی اشاره می‌شود.
روش‌های آزمایشگاهی تشخیص زعفران اصل از تقلبی
تشخیص زعفران اصل از تقلبی با چشم غیرمسلح، اگرچه تا حدودی امکان‌پذیر است، اما برای اطمینان از کیفیت و خلوص زعفران، به خصوص در مقیاس صنعتی و تجاری، انجام آزمایش‌های دقیق آزمایشگاهی ضروری است. این آزمایشات زعفران به ما اجازه می‌دهند تا ترکیبات شیمیایی زعفران را با دقت اندازه‌گیری کرده و از وجود هرگونه افزودنی یا ناخالصی در آن مطمئن شویم. نحوه آزمایش زعفران بسته به اینکه برای مصرف خانگی باشد یا در مقیاسی وسیع و بازاری فرق می کند. تشخیص زعفران اصل از تقلبی با کاغذ کروماتوگرافی یکی از رایج ترین روش های ازمایشگاهی است. عکس زعفران اصل و تقلبی شاید نتواند خیلی به این امر کمک کند. اما فیلم تشخیص زعفران اصل از تقلبی با سرچ آن قابل مشاهده است. در روش های خانگی می توان تشخیص زعفران اصل با آب سرد و تشخیص زعفران اصل از تقلبی نی نی سایت را امتحان نمود. راه هایی نیز برای تشخیص پودر زعفران اصل وجود دارد. تشخیص بوی زعفران اصل نیز برای بعضی متخصصان و فروشنده های حرفه ای آسان و تعیین کننده می باشد.
چرا آزمایش‌های آزمایشگاهی اهمیت دارند؟
- دقت بالا: این آزمایش‌ها با دقت بسیار بالا ترکیبات تشکیل‌دهنده زعفران را شناسایی و اندازه‌گیری می‌کنند.
- کشف تقلبات پیچیده: تقلبات در زعفران پیچیده هستند و با روش‌های ساده قابل تشخیص نیستند.
- تعیین کیفیت: این آزمایش‌ها کیفیت زعفران را بر اساس میزان ترکیبات مؤثر آن مانند کروسین، سافرانال و پیکروکروسین تعیین می‌کنند.
- استانداردسازی: نتایج این آزمایش‌ها به تولیدکنندگان و فروشندگان کمک می‌کند تا کیفیت محصول خود را با استانداردهای جهانی مقایسه کنند.
آنالیز جامع زعفران
- آنالیز شیمیایی:اندازه‌گیری کروسین، سافرانال و پیکروکروسین: زعفران حاوی ترکیباتی مانند کروسین (مسئول رنگ‌دهی)، سافرانال (عطر) و پیکروکروسین (طعم تلخ) است. این مواد با استفاده از دستگاه‌هایی مانند اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری می‌شوند. میزان این ترکیبات به عنوان نشانه‌ای از کیفیت و اصالت زعفران استفاده می‌شود.
- آزمون میکروبی:آزمایش برای تشخیص آلاینده های میکروبی و باکتری‌های بیماری‌زا که ممکن است در زعفران وجود داشته باشند.
- آزمون رنگ (تشخیص رنگ‌های افزودنی):با استفاده از روش‌های شیمیایی، وجود رنگ‌های مصنوعی یا غیرطبیعی در زعفران بررسی می‌شود. این به شناسایی زعفرانی که رنگ شده است کمک می‌کند.
- آزمایش DNA:استفاده از نشانگرهای مولکولی مبتنی بر DNA برای تشخیص تقلبات. این روش می‌تواند ترکیبات گیاهی تقلبی را شناسایی کند.
- آزمون رطوبت و خاکستر:بررسی میزان رطوبت و خاکستر باقی‌مانده پس از سوزاندن زعفران برای تعیین کیفیت و اصالت.
- استانداردسازی و آزمایش بر اساس ISO 3632:این استاندارد بین‌المللی روش‌های آزمایش برای زعفران خشک‌شده را مشخص می‌کند که شامل رشته‌ها، نخ‌های بریده و پودر می‌شود. هدف از این استانداردها تجزیه و تحلیل قدرت عطر، طعم و رنگ زعفران است.
این آزمایش‌ها به طور گسترده در آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت زعفران انجام می‌شوند تا از اصالت و کیفیت زعفران اطمینان حاصل شود. برای مصرف‌کنندگان، داشتن برگه آزمایش زعفران می‌تواند تضمینی برای خرید محصول با کیفیت باشد.
مهم‌ترین آزمایش‌های آزمایشگاهی زعفران
-
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC):
- این روش دقیق‌ترین و رایج‌ترین روش برای آنالیز زعفران است.
- با استفاده از HPLC می‌توان ترکیبات اصلی زعفران (کروسین، سافرانال و پیکروکروسین) را جدا کرده و مقدار دقیق هر یک را اندازه‌گیری کرد.
- همچنین می‌توان با استفاده از HPLC، وجود رنگ‌های مصنوعی و سایر ناخالصی‌ها را در زعفران تشخیص داد.
-
اسپکتروفتومتری:
- این روش برای اندازه‌گیری غلظت رنگدانه‌های زعفران (کروسین) استفاده می‌شود.
- با اندازه‌گیری جذب نور توسط محلول زعفران در طول موج‌های مختلف، می‌توان مقدار کروسین را محاسبه کرد.
-
کروماتوگرافی گازی (GC):
- این روش برای آنالیز روغن‌های فرار موجود در زعفران استفاده می‌شود.
- با استفاده از GC می‌توان ترکیبات معطر زعفران مانند سافرانال را شناسایی و اندازه‌گیری کرد.
-
آزمایش‌های میکروبی:
- برای اطمینان از بهداشت و سلامت زعفران، آزمایش‌های میکروبی انجام می‌شود.
- در این آزمایش‌ها، وجود باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها در زعفران بررسی می‌شود.
-
آزمایش‌های فلزات سنگین:
- برای بررسی وجود فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و کادمیوم در زعفران، از روش‌های مختلفی مانند اسپکترومتری جذب اتمی استفاده می‌شود.
سایر روش‌های آزمایشگاهی
- آزمایش‌های حلالیت: برای بررسی خلوص زعفران و وجود ناخالصی‌های نامحلول.
- آزمایش‌های میکروسکوپی: برای بررسی ساختار سلولی زعفران و تشخیص تقلب هایی مانند افزودن گلبرگ‌های گل‌های دیگر.
اهمیت انتخاب آزمایشگاه معتبر
برای اطمینان از صحت نتایج آزمایش‌ها، حتما نمونه‌های زعفران را به آزمایشگاه‌های معتبر و مجهز ارسال کنید. این آزمایشگاه‌ها دارای تجهیزات پیشرفته و پرسنل مجرب هستند.
نکته: نتایج آزمایش‌های آزمایشگاهی به همراه سایر اطلاعات مانند منشاء جغرافیایی، شرایط کشت و فرآوری، به تعیین کیفیت و اصالت زعفران کمک می‌کنند.
- بیشتر بخوانید: قیمت زعفران در بازار تهران
