در این مقاله به تفاوت زرشک کوهی و پلویی می پردازیم. قبل از پرداختن به موضوع اصلی به جایگاه زرشک در ایران و به صورت خاص به زرشک کوهی و پلویی در بازار تجاری ایران می پردازیم.
زرشک؛ گیاهی با هویت جهانی و ریشه‌های ایرانی
زرشک با نام علمی Berberis، گیاهی است با تنوع گونه‌ای بالا که در مناطق مختلف جهان، به ویژه در قاره‌های آسیا و آمریکا یافت می‌شود. این گیاه خاردار و همیشه سبز، از گذشته‌های دور مورد توجه انسان بوده و در طب سنتی و صنایع غذایی کاربردهای فراوانی داشته است.
ساختار یک بوته زرشک
هر بوته زرشک از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در رشد و نمو گیاه ایفا می‌کنند:
- برگ‌ها: برگ‌های زرشک معمولاً ساده و دندانه‌دار هستند و رنگ آن‌ها بسته به گونه و فصل متفاوت است.
- گل‌ها: گل‌های زرشک به صورت خوشه‌ای یا منفرد ظاهر می‌شوند و رنگ آن‌ها زرد یا نارنجی است.
- میوه: میوه زرشک به صورت توت‌های کوچک و قرمز رنگ است که طعم ترش و ملسی دارند.
- ساقه: ساقه زرشک چوبی و خاردار است.
- ریشه: ریشه زرشک عمیق و گسترده است و به گیاه کمک می‌کند تا آب و مواد غذایی مورد نیاز خود را از خاک جذب کند.
گل زرد رنگ زرشک
زرشک در ایران؛ گنجینه‌ای از تنوع زیستی
ایران به عنوان یکی از مراکز اصلی تنوع زیستی زرشک در جهان شناخته می‌شود. منطقه فلور ایرانیکا که شامل ایران، افغانستان، پاکستان، عراق، آذربایجان، ترکمنستان و برخی کشورهای همسایه است، زیستگاه ۱۲ گونه و ۵ هیبرید از جنس زرشک است. از این تعداد، ۵ گونه و ۴ هیبرید در فلور ایران شناسایی شده‌اند.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم زرشک خراب شده؟
چرا ایران یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های زرشک است؟
- شرایط آب و هوایی متنوع: ایران دارای اقلیم‌های متنوعی از گرم و خشک تا سرد و مرطوب است که امکان رشد گونه‌های مختلف زرشک را فراهم می‌کند.
- خاک حاصلخیز: خاک‌های ایران به ویژه در مناطق کوهستانی و نیمه کوهستانی، غنی از مواد معدنی و مناسب برای رشد زرشک است.
- سابقه طولانی کشت: ایرانیان از گذشته‌های دور به کشت و بهره‌برداری از زرشک پرداخته‌اند و این گیاه در فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد.
اهمیت زرشک در ایران
زرشک علاوه بر ارزش اقتصادی، از نظر زیست محیطی و دارویی نیز اهمیت زیادی دارد. این گیاه به عنوان یک پوشش گیاهی طبیعی، از خاک در برابر فرسایش محافظت می‌کند و همچنین زیستگاه مناسبی برای پرندگان و حشرات است. از طرف دیگر، زرشک به دلیل خواص درمانی فراوان، در طب سنتی ایران کاربرد گسترده‌ای دارد.
زرشک کوهی: گنجینه‌ای پنهان در بازار تهران
زرشک کوهی، این گوهر تیره رنگ طبیعت، گرچه به فراوانی زرشک قرمز در بازار تهران یافت نمی‌شود، اما برای دوستداران طعم‌های خاص و خواص درمانی بی‌نظیر آن، از ارزش بالایی برخوردار است.
اگر گذرتان به راسته خشکبار و زرشک چهارراه مولوی بیفتد، به راحتی متوجه خواهید شد که اکثر مغازه‌ها زرشک قرمز خشک را عرضه می‌کنند. اما اگر به دنبال زرشک کوهی باشید، باید کمی بیشتر جستجو کنید.
زرشک کوهی
از کوهستان تا بازار
زرشک کوهی معمولاً در مناطق کوهستانی و سردسیر کشورمان همچون دماوند، البرز، زاگرس، مناطق جبلی شمال غرب و شمال شرق (مانند بجنورد) به صورت خودرو می‌روید. اهالی این مناطق، زرشک کوهی را جمع‌آوری کرده و روانه بازار می‌کنند.
کاربردهای زرشک کوهی
زرشک کوهی به دلیل داشتن دانه‌های ریز، بیشتر برای تهیه آب زرشک استفاده می‌شود. آب زرشک، نوشیدنی‌ای خوشرنگ و گوارا با خواص درمانی فراوان است.
قیمت زرشک کوهی
بر خلاف زرشک قرمز، قیمت آب زرشک کوهی ثبات کمتری دارد و نوسانات بیشتری را تجربه می‌کند. اما قیمت زرشک سیاه به دلیل کم‌یابی و تقاضای بالا، معمولاً بالای ۱۳۰ هزار تومان در بازار عمده فروشی است.
نکته: زرشک کوهی به دلیل رویش در طبیعت و جمع‌آوری دستی، تولید آن به عوامل محیطی و آب و هوایی وابسته است. به همین دلیل، قیمت و میزان عرضه آن در بازار ممکن است در طول سال نوسان داشته باشد.
جمع‌بندی:
زرشک کوهی، به عنوان یک محصول طبیعی و ارگانیک، جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی بسیاری از افراد دارد. اگر به دنبال طعم خاص و خواص درمانی زرشک کوهی هستید، می‌توانید با کمی جستجو در بازار تهران، آن را بیابید
زرشک قرمز خشک شده یا زرشک پلویی
ما در مقاله ای اختصاصی در مورد اینکنه زرشک پلویی چیست؟ به صورت مفصل صحبت کرده ایم. در اینجا نیزبرای برشمردن تفاوت زرشک کوهی و زرشک پلویی ابتدا مختصری در مورد آن اطلاعات عرضه می کنیم.
زرشک تازه قرمز – زرشک خشک شده پلویی
خراسان جنوبی، سرزمینی که زمانی به واسطه تنوع محصولات باغی و دامداری‌اش شناخته می‌شد، در دهه‌های اخیر به دلیل خشکسالی‌های پی در پی، دگرگونی بزرگی را تجربه کرده است. بسیاری از باغات میوه خشک شده و مراتع نیز از بین رفته‌اند. اما در میان این همه دشواری، درختچه زرشک با مقاومت بی‌نظیر خود در برابر کم‌آبی، توانست به حیات خود ادامه دهد.
زرشک قرمز از محصولی فرعی به طلای سرخ
در گذشته، زرشک قرمز تنها یکی از محصولات فرعی باغ‌های این منطقه بود و برداشت آن در مقیاس کوچکی انجام می‌شد. اما با از بین رفتن سایر محصولات، کشاورزان خراسانی به این نتیجه رسیدند که زرشک می‌تواند جایگزین مناسبی برای آن‌ها باشد. به تدریج، باغات زرشک گسترش یافت و این محصول به یکی از مهم‌ترین منابع درآمد کشاورزان تبدیل شد.
پیشرفت در کشت و برداشت زرشک
با گذشت زمان، کشاورزان خراسانی با بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین کشاورزی، توانستند میزان تولید زرشک را به طور قابل توجهی افزایش دهند. استفاده از روش‌های نوین آبیاری، کوددهی و مبارزه با آفات، باعث شده است تا هر هکتار باغ زرشک، محصولی چند برابر گذشته تولید کند. در حال حاضر، سالانه حدود ۲۰ هزار تن زرشک خشک در این استان تولید می‌شود.
زرشک پلویی، چاشنی محبوب ایرانی
زرشک را هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده استفاده می کنند. برای بالا بردن ماندگاری زرشک بهتراست که أسک شود. اکنون این زرشک خشک خشک شده که به نام زرشک پلویی هم شناخته می شود، به عنوان یکی از محبوب‌ترین چاشنی‌های ایرانی، در انواع غذاها و دسرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. طعم ترش و رنگ زیبای آن، به غذاها طعمی دلپذیر و ظاهری جذاب می‌بخشد. با وجود این تقاضای بالا، عمده زرشک تولیدی در داخل کشور مصرف می‌شود و تنها مقدار کمی از آن به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
زرشک قرمز تازه
تفاوت زرشک کوهی و پلویی
هر انچه که در بالا در معرفی زرشک کوهی و زرشک پلویی گفتیم می توان در زیر به عنوان تفاوت زرشک کوهی و پلویی بر شماریم که عبارتند از:
- زرشک کوهی یا همان زرشک آبگیری خودرو و غیر زراعی است. زرشک پلویی زراعی می باشد.
- زرشک کوهی بیشتر برای آبگیری استفاده می شود اما زرشک پلویی در پخت و پز مصرف دارد.
- زرشک کوهی سیاه رنگ است اما زرشک پلویی قرمز رنگ می باشد.
- قیمت زرشک کوهی ارزان تر از قیمت زرشک پلویی می باشد.
زرشک پلویی
زرشک کوهی
