آبیاری زعفران – هرچه در توصیف زیبایی های و فایده های زعفران بگوییم کم است. زعفران این گیاه نادر و حساس به آبیاری دقیق و محدود نیاز دارد. مدیریت صحیح آبیاری، نحوه آبیاری زعفران و به ویژه آبیاری اول زعفران برای به دست آوردن بهترین کیفیت و کمیت محصول زعفران حیاتی است. در زیر به جزئیات نیازهای آبیاری زعفران می‌پردازیم.
فرآیند کشاورزی زعفران: از کاشت تا برداشت
زعفران، طلای سرخ ایران، گیاهی با ارزش و پرطرفدار است که فرآیند کشت و برداشت آن نیازمند دقت و مراقبت ویژه است. در این مقاله، مراحل مختلف کشاورزی زعفران را از کاشت تا برداشت به طور کامل بررسی می‌کنیم.
مراحل کاشت زعفران
- انتخاب زمین مناسب
- آماده‌سازی زمین
- کاشت پیاز زعفران
- آبیاری
- وجین علف‌های هرز
مراحل برداشت زعفران
- گلدهی
- چیدن گل‌ها
- جداسازی کلاله
- خشک کردن
داشت
بعد از کاشت، مرحله‌ی داشت یا مراقبت از گیاه آغاز می‌شود. زعفران نیز از این قاعده مستثنی نیست. پیازهای زعفران در زیر خاک به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارند. بنابراین، زعفران‌کاران نمی‌توانند پس از کاشت پیازها، مزرعه را رها کنند. آن‌ها باید به طور مرتب از مزرعه بازدید کنند و مراقب باشند که حیوانات اهلی و وحشی به آن آسیب نرسانند.
همچنین، آبیاری به موقع، سله شکنی، وجین علف‌های هرز، کوددهی و مبارزه با آفات و بیماری‌ها از جمله مهم‌ترین اقدامات داشت زعفران هستند. برای جلوگیری از خسارت جوندگانی مانند خرگوش، زعفران‌کاران معمولاً دور تا دور مزرعه را با فنس‌هایی به ارتفاع حدود یک متر محصور می‌کنند و بالای آن‌ها را با شاخه‌های خاردار می‌پوشانند.
آبیاری زعفران
“بسارآب”، “زائیچ آب”، “کولش آب” و “زرد آب” نام‌هایی هستند که زعفران‌کاران برای توصیف مراحل مختلف آبیاری زعفران به کار می‌برند. کاشت و آبیاری زعفران دقت زیادی لازم دارد.
- بسارآب: آبیاری پس از شخم زدن زمین و آماده‌سازی آن برای کاشت.
- زائیچ آب: آبیاری پس از رویش گیاه و گلدهی که این اولین آبیاری زعفران بعد از کاشت خیلی مهم است.
- کولش آب: آبیاری پس از وجین علف‌های هرز و کوددهی.
- زرد آب: آخرین آبیاری فصل که معمولاً در اواخر پاییز انجام می‌شود.
در بسیاری از مناطق زعفران‌خیز خراسان، دوره آبیاری از اواسط مهر تا نیمه آبان ماه ادامه دارد. آبیاری زودهنگام می‌تواند به رشد رویشی گیاه آسیب برساند و آبیاری دیرهنگام نیز ممکن است باعث یخ‌زدگی گل‌ها یا پوسیدگی آن‌ها شود.
آبیاری اول یا “بسارآب” از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا زمان گلدهی زعفران تا حد زیادی به این آبیاری بستگی دارد. برای جلوگیری از هم‌زمان شدن گلدهی در تمام سطح مزرعه و تسهیل در برداشت، آبیاری اول را به‌صورت قطعه‌بندی انجام می‌دهند. به این ترتیب، گل‌ها در هر قطعه در زمان‌های متفاوتی ظاهر می‌شوند و برداشت آن‌ها آسان‌تر می‌شود.
- بیشتر بخوانید: زعفران چیست؟
توضیحات بیشتر:
- اهمیت زمان‌بندی آبیاری: زمان‌بندی دقیق آبیاری در کیفیت و کمیت محصول زعفران بسیار مؤثر است. آبیاری بیش از حد یا کمبود آب می‌تواند به گیاه آسیب برساند.
- تأثیر آبیاری بر گلدهی: آبیاری اول باعث تحریک رشد ریشه‌ها و جوانه‌های گل می‌شود. بنابراین، زمان و نحوه‌ی انجام این آبیاری بر زمان و میزان گلدهی تأثیر مستقیم دارد.
- قطعه‌بندی مزرعه: تقسیم مزرعه به قطعات کوچکتر و آبیاری آن‌ها در زمان‌های مختلف، باعث می‌شود که کار برداشت زعفران آسان‌تر و سریع‌تر انجام شود.
- استانداردهای جهانی زعفران: در بخش قبلی به اهمیت استانداردسازی زعفران اشاره شد. نبود استانداردهای جهانی واحد، یکی از چالش‌های پیش روی صنعت زعفران ایران است.
- بیشتر بخوانید: چطور زعفران اصل را تشخیص دهیم
زمان‌بندی آبیاری
پس از کاشت: حدود یک یا دو هفته پس از کاشت پیازها، یک آبیاری اولیه برای تسهیل جوانه‌زنی و ریشه‌دهی لازم است. این آبیاری باید به اندازه کافی باشد تا خاک کاملاً مرطوب شود.
- پاییز: زمانی که گلدهی آغاز می‌شود (معمولاً اواسط پاییز)، یک آبیاری کامل دیگر برای تحریک گلدهی ضروری است. این آبیاری معمولاً در یک یا دو نوبت انجام می‌شود، بسته به بارندگی‌های طبیعی منطقه.
- زمستان: در دوره زمستان، نیاز به آبیاری بسیار کم است، زیرا بارندگی‌های طبیعی معمولاً کافی است. آبیاری زعفران در زمستان نادر است. اگر بارندگی کم باشد، یک آبیاری محدود ممکن است نیاز باشد.
- بهار: تا اواخر بهار، زمانی که برگ‌های زعفران در حال رشد هستند، ممکن است یک یا دو آبیاری دیگر لازم باشد. بعد از آن، آبیاری متوقف می‌شود تا پیازها برای دوره استراحت تابستانی آماده شوند.
- تابستان: در تابستان، زعفران نیازی به آبیاری ندارد. توقف آبیاری در این فصل به پیازها اجازه می‌دهد تا برای گلدهی سال بعد استراحت کنند. آبیاری در تابستان می‌تواند به پیازها آسیب بزند یا منجر به پوسیدگی شود.
مقدار آب مورد نیاز برای آبیاری
آبیاری کم عمق: زعفران به آبیاری‌های کم عمق نیاز دارد تا از پوسیدگی پیازها جلوگیری شود. آبیاری باید به گونه‌ای باشد که خاک تا عمق 20 تا 30 سانتی‌متر مرطوب شود.
میزان: معمولاً حدود 4 تا 6 هزار متر مکعب آب در هکتار برای دوره رشد زعفران کافی است، اما این مقدار بسته به نوع خاک، بارندگی و شرایط محلی متغیر است.
روش آبیاری
- آبیاری غرقابی: در مناطقی که کشت سنتی انجام می‌شود، آبیاری غرقابی بسیار رایج است، اما این روش به آب زیادی نیاز دارد.
- آبیاری قطره‌ای: برای صرفه‌جویی در مصرف آب و کاهش آسیب به پیازها، آبیاری قطره‌ای مناسب است. این روش به کنترل دقیق‌تر میزان آب رسیده به هر پیاز کمک می‌کند.
- آبیاری تحت فشار: در کشت گلخانه‌ای یا کشت‌های مدرن، استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار مانند هیدروپونیک یا آیروپونیک می‌تواند بهره‌وری را افزایش داده و مصرف آب را بهینه کند.
کیفیت آب برای آبیاری زعفران
آبیاری زعفران باید با دقت انجام شود تا هم از پوسیدگی پیازها جلوگیری شود و هم از تنش خشکی برای گیاه کاسته شود.
کیفیت آب: آب باید بدون نمک و آلاینده‌های شیمیایی باشد، زیرا زعفران به کیفیت آب حساس است.
زهکشی: خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد تا از تجمع آب اضافی جلوگیری کند.
نکات: زمان آبیاری زعفران در مشهد که یک منطقه گرمسیری است در اواخ مهر می باشد. زمان آبیاری زعفران در سال دوم، 14 روز پس از برداشت زعفران یعنی اواخر آبان یا اوایل آذر می باشد. فیلم آبیاری زعفران می تواند خیلی کمک کند. زمان ابیاری زعفران در گلدان با زمین تفاوتی ندارد. زمان آبیاری زعفران در مناطق سردسیر زودتر است. آبیاری زعفران در مردادماه مربوط به همین مناطق می باشد. به این ترتیب، زمان آبیاری زعفران در تابستان بستگی به سردسیری یا گرمسیری منطقه کاشت دارد.
- بیشتر بخوانید: خرید زعفران اصل از کشاورز
