روشهای آزمایشگاهی برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی به منظور تضمین کیفیت و اصالت زعفران به کار میروند. در زیر به چندین روش معمول و تخصصی اشاره میشود.
روشهای آزمایشگاهی تشخیص زعفران اصل از تقلبی
تشخیص زعفران اصل از تقلبی با چشم غیرمسلح، اگرچه تا حدودی امکانپذیر است، اما برای اطمینان از کیفیت و خلوص زعفران، به خصوص در مقیاس صنعتی و تجاری، انجام آزمایشهای دقیق آزمایشگاهی ضروری است. این آزمایشها به ما اجازه میدهند تا ترکیبات شیمیایی زعفران را با دقت اندازهگیری کرده و از وجود هرگونه افزودنی یا ناخالصی در آن مطمئن شویم.
چرا آزمایشهای آزمایشگاهی اهمیت دارند؟
- دقت بالا: این آزمایشها با دقت بسیار بالا ترکیبات تشکیلدهنده زعفران را شناسایی و اندازهگیری میکنند.
- کشف تقلبات پیچیده: بسیاری از تقلبات در زعفران بسیار پیچیده هستند و با روشهای ساده قابل تشخیص نیستند.
- تعیین کیفیت: این آزمایشها کیفیت زعفران را بر اساس میزان ترکیبات مؤثر آن مانند کروسین، سافرانال و پیکروکروسین تعیین میکنند.
- استانداردسازی: نتایج این آزمایشها به تولیدکنندگان و فروشندگان کمک میکند تا کیفیت محصول خود را با استانداردهای جهانی مقایسه کنند.
آنالیز جامع زعفران
- آنالیز شیمیایی:اندازهگیری کروسین، سافرانال و پیکروکروسین: زعفران حاوی ترکیباتی مانند کروسین (مسئول رنگدهی)، سافرانال (عطر) و پیکروکروسین (طعم تلخ) است. این مواد با استفاده از دستگاههایی مانند اسپکتروفتومتر اندازهگیری میشوند. میزان این ترکیبات به عنوان نشانهای از کیفیت و اصالت زعفران استفاده میشود.
- آزمون میکروبی:آزمایش برای تشخیص آلودگیهای میکروبی و باکتریهای بیماریزا که ممکن است در زعفران وجود داشته باشند.
- آزمون رنگ (تشخیص رنگهای افزودنی):با استفاده از روشهای شیمیایی، وجود رنگهای مصنوعی یا غیرطبیعی در زعفران بررسی میشود. این به شناسایی زعفرانی که رنگ شده است کمک میکند.
- آزمایش DNA:استفاده از نشانگرهای مولکولی مبتنی بر DNA برای تشخیص تقلبات. این روش میتواند ترکیبات گیاهی تقلبی را شناسایی کند.
- آزمون رطوبت و خاکستر:بررسی میزان رطوبت و خاکستر باقیمانده پس از سوزاندن زعفران برای تعیین کیفیت و اصالت.
- استانداردسازی و آزمایش بر اساس ISO 3632:این استاندارد بینالمللی روشهای آزمایش برای زعفران خشکشده را مشخص میکند که شامل رشتهها، نخهای بریده و پودر میشود. هدف از این استانداردها تجزیه و تحلیل قدرت عطر، طعم و رنگ زعفران است.
این آزمایشها به طور گسترده در آزمایشگاههای کنترل کیفیت زعفران انجام میشوند تا از اصالت و کیفیت زعفران اطمینان حاصل شود. برای مصرفکنندگان، داشتن برگه آزمایش زعفران میتواند تضمینی برای خرید محصول با کیفیت باشد.
مهمترین آزمایشهای آزمایشگاهی زعفران
-
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC):
- این روش دقیقترین و رایجترین روش برای آنالیز زعفران است.
- با استفاده از HPLC میتوان ترکیبات اصلی زعفران (کروسین، سافرانال و پیکروکروسین) را جدا کرده و مقدار دقیق هر یک را اندازهگیری کرد.
- همچنین میتوان با استفاده از HPLC، وجود رنگهای مصنوعی و سایر ناخالصیها را در زعفران تشخیص داد.
-
اسپکتروفتومتری:
- این روش برای اندازهگیری غلظت رنگدانههای زعفران (کروسین) استفاده میشود.
- با اندازهگیری جذب نور توسط محلول زعفران در طول موجهای مختلف، میتوان مقدار کروسین را محاسبه کرد.
-
کروماتوگرافی گازی (GC):
- این روش برای آنالیز روغنهای فرار موجود در زعفران استفاده میشود.
- با استفاده از GC میتوان ترکیبات معطر زعفران مانند سافرانال را شناسایی و اندازهگیری کرد.
-
آزمایشهای میکروبی:
- برای اطمینان از بهداشت و سلامت زعفران، آزمایشهای میکروبی انجام میشود.
- در این آزمایشها، وجود باکتریها، قارچها و سایر میکروارگانیسمها در زعفران بررسی میشود.
-
آزمایشهای فلزات سنگین:
- برای بررسی وجود فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و کادمیوم در زعفران، از روشهای مختلفی مانند اسپکترومتری جذب اتمی استفاده میشود.
سایر روشهای آزمایشگاهی
- آزمایشهای حلالیت: برای بررسی خلوص زعفران و وجود ناخالصیهای نامحلول.
- آزمایشهای میکروسکوپی: برای بررسی ساختار سلولی زعفران و تشخیص تقلباتی مانند افزودن گلبرگهای گلهای دیگر.
اهمیت انتخاب آزمایشگاه معتبر
برای اطمینان از صحت نتایج آزمایشها، بسیار مهم است که نمونههای زعفران را به آزمایشگاههای معتبر و مجهز ارسال کنید. این آزمایشگاهها باید دارای تجهیزات پیشرفته و پرسنل مجرب باشند.
نکته: نتایج آزمایشهای آزمایشگاهی به همراه سایر اطلاعات مانند منشاء جغرافیایی، شرایط کشت و فرآوری، به تعیین کیفیت و اصالت زعفران کمک میکنند.
- بیشتر بخوانید: قیمت زعفران در بازار تهران
